Koç Üniversitesi Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Önder Ergönül, mikroplastiklere maruz kalan bakterilerin kendisini antibiyotik ve diğer ilaçlardan koruyacak "biyofilm" adı verilen bir kalkan oluşturduğunu kaydetti.
Birleşmiş Milletler Çevre Programına (UNEP) göre, dünya genelinde her gün 2 bin çöp kamyonu dolusu plastik okyanuslara, denizlere ve nehirlere dökülüyor. Küresel bir sorun haline gelen plastik kirliliği nedeniyle her yıl 19 ila 23 milyon ton plastik, atık su ekosistemlerine karışıyor. Gözle görülebilen plastiklerin dışında çapı 5 milimetreye kadar olan plastikler, mikroplastik olarak isimlendiriliyor. Son 40 yılda okyanuslardaki mikroplastik miktarının önemli ölçüde arttığı saptanırken, besin zincirine karışan bu parçacıklar insan sağlığı için tehdit oluşturuyor. ABD'deki Boston Üniversitesi tarafından yapılan çalışma, mikroplastiklerin insan sağlığında kullanılan bazı antibiyotik türleri üzerindeki etkisini gözler önüne serdi. Çalışmaya göre her yıl antimikrobiyal dirençli enfeksiyonlarla bağlantılı 4,95 milyon ölüm yaşandığı tahmin ediliyor. Bakteriler, ilaçların yanlış reçetelenmesi ve kullanılması da dahil birçok durumda antibiyotiklere karşı dirençli hale gelirken, dirençteki asıl faktörü bakteri ve virüslerin çoğaldığı mikro çevre oluşturuyor. Mikroplastiklere maruz kalan bakteriler, enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılan birçok antibiyotik türüne karşı direnç gösteriyor. Bu durum özellikle plastik atıkların biriktiği ve bakteriyel enfeksiyonların kolaylıkla yayıldığı mülteci kampları gibi insan yoğunluğunun yüksek olduğu yoksul kesimler için daha büyük riskler taşıyor.
BAKTERİLERİN MİKROPLASTİKLERE VERECEĞİ TEPKİ ÖLÇÜLDÜ
Yaygın bir bakteri türü olan Escherichia coli'nin (E. coli) mikroplastiklere vereceği tepkiyi ölçmek isteyen araştırmacılar, çeşitli boyutlardaki bakteriyi polietilen, polistiren ve polipropilen dahil olmak üzere farklı mikroplastik tiplerinin değişen konsantrasyonlarının bulunduğu kapalı bir ortama koydu.
Elde edilen bulgulara göre, mikroplastiklere bağlı biyofilm hücrelerinin çoklu ilaç direnci E. coli bakterisinde artış gösterdi. Mikroplastikle pasajlanan bakterilerin, mikroplastikler ortamdan çıkarıldıktan sonra daha güçlü biyofilmler oluşturduğu, bunun da hareketlilikteki değişikliklerle ilişkili olduğu tespit edildi. Mikroplastiklerin biyofilm oluşturmada daha güçlü hücreleri seçtiği, bu durumun biyofilm ile ilişkili antimikrobiyal direnç ve dirençli enfeksiyonlara yol açabileceği sonucuna varıldı.
Mikroplastiklerin bazı antibiyotiklere karşı geliştirdiği direnç ve bu direncin insan sağlığı üzerindeki etkisine ilişkin AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Önder Ergönül, bakterilerin mikroplastikler üzerinde kendisini antibiyotik ve diğer ilaçlardan koruyacak bir kalkan oluşturduğunu, buna da "biyofilm" adı verildiğini söyledi.
PLASTİK KİRLİLİĞİ VE BAKTERİYEL DİRENÇ ARASINDAKİ BAĞLANTI
Antibiyotiklerin mikroplastikler üzerinde biyofilm oluşturan bakterileri bulma ve yakalama konusunda zorlandığını, dolayısıyla bir direnç mekanizması oluştuğunu belirten Ergönül, "Mikroplastikler çevre kirliliği nedeniyle artık her yerde. Örneğin suyun içinde mikroplastik yapısı varsa ve orada bakteri de bulunuyorsa, üstelik o bakteri oraya tutunup da yüzeyde kendine biyofilm oluşturuyorsa, o mikroplastiklerde de tutunmuş oluyor ve bir direnç oluşuyor." dedi. Bakteriye ulaşmak için biyofilmin etkisiz hale getirilmesi gerektiğini, bu noktada antibiyotik türü ilaçlara ihtiyaç duyulduğunu ifade eden Ergönül, antibiyotiğin biyofilmi eritebilecek bir molekül içermesi gerektiğini vurguladı. Bu süreçle bakterilerin, mikroplastiklerle birlikte antibiyotiklere direnç kazandığını, bunun da her yerde karşılaşılan çevre kirliliğinin bir sonucu olduğunu aktaran Ergönül, çevredeki plastik miktarıyla, bakterilerin antibiyotiklere karşı geliştirdiği direncin paralel seyreden bir direnç problemi ortaya çıkardığını anlattı.
Haber Merkezi
ABDULVAHİT GÜRASLAN
