Küresel ısınmanın etkisiyle kuraklık ve çölleşme riski her geçen yıl artıyor. Birleşmiş Milletler’in yayınladığı rapora göre Türkiye’nin de içinde bulunduğu Akdeniz Havzası ciddi bir tehditle karşı karşıya.
Küresel ısınmanın etkisiyle yaşanan iklim değişikliği, son yıllarda tüm dünyanın ortak sorunu haline geldi. Bu değişime dair uyarılar art arda gelirken geçtiğimiz hafta yayınlanan Birleşmiş Milletler’in Dünyadaki Kuraklık Noktaları 2023-2025 Raporu endişe verici tabloyu bir kez daha gözler önüne serdi. Raporda, Türkiye'nin de içinde bulunduğu Akdeniz Havzası’ndaki kuraklık riski ele alınıyor. Türkiye topraklarının yüzde 88’inin çölleşme tehdidiyle karşı karşıya olduğu vurgulanırken 21. yüzyılın sonuna kadar ülkemizdeki yağışların yüzde 30 oranında azalacağı öngörüsüne yer veriliyor. Bu bulgular, iklim krizinin önümüzdeki yıllarda yaratabileceği etkileri göstermesi açısından oldukça önemli. Son yıllarda çeşitli merkezlerde bu konuda değişik araştırmalar yapıldı… Sonuçlar, çalışmadan çalışmaya bazı farklılıklar gösterebiliyor. Nitekim İstanbul Teknik Üniversitesi’nin de katkı sağladığı, UNESCO destekli uluslararası bir çalışma bunun örneği… Çölleşmenin de bir parametresi olan sıcaklık artışından dolayı topraktaki nem azalacak, yer altı sularıyla biraz daha düşük seviyelere girecek ve su kaynaklarımız buharlaşma nedeniyle biraz daha kaybolacak gibi duruyor.
150 YILLIK VERİ TARANDI
Doç. Dr. İsmail Dabanlı’nın da yer aldığı ve Akdeniz Havzası’ndaki ülkelerden bilim insanlarının katıldığı araştırma ekibi, yaklaşık iki yıl boyunca ortak bir çalışma yaptı. Araştırmanın temel amacı, bölgedeki iklim dinamiklerini ve yağışların insan faaliyetleri (antropojenik etki) nedeniyle gerçekten değişip değişmediğini bilimsel verilerle ortaya koymaktı. Bu kapsamda, Akdeniz Havzası’nda 1871 ile 2020 yılları arasındaki 150 yıllık yağış rejimi mercek altına alındı. Toplam 27 ülkeden 68 bilim insanının yer aldığı çalışmada, 23 binden fazla meteoroloji istasyonundan elde edilen gözlem verileri detaylı şekilde analiz edildi.
SICAKLIK ARTIYOR, TOPRAKTAKİ NEM AZALIYOR
“Herhangi bir model verisine değil, birebir ölçülmüş verilere dayalı Akdeniz bölgesinin tamamında yağışların incelemesini yaptık” diyen Doç. Dr. Dabanlı, araştırma sonuçlarına ilişkin şu bilgileri verdi:
“Bunun sonucuna göre orta dönemlerde yağışın azaldığına dair bir kanı vardı. Bu IPCC (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) raporlarında dahi böyleydi. Ama bizim çalışmamız bunun böyle olmadığını, genel itibarıyla toplam yağışların değişmediğini gösteriyor. Daha kısa zaman aralıklarına baktığınız zaman yağışların miktar ve sıklıklarında değişkenlikler var. Ancak bunlar doğal… Toplamda genel itibarıyla biraz daha uzun bir zaman aralığında baktığımızda toplam yağışların değişmediğini ancak sıcaklığın arttığını tespit ettik.” Türkiye’nin de içinde bulunduğu Akdeniz ülkelerinin tamamında sıcaklıkta artış olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Dabanlı sözlerine şöyle devam ediyor: “Bunun sonucunda çölleşmenin de bir parametresi olan sıcaklık artışından dolayı topraktaki nem azalacak, yer altı sularıyla biraz daha düşük seviyelere girecek ve su kaynaklarımız buharlaşma nedeniyle biraz daha kaybolacak gibi duruyor.” Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü’nün bir risk haritası var. Burada Türkiye’nin çölleşme riski daha kapsamlı verilerle ve bunlara bağlı daha kapsamlı parametrelerle değerlendiriliyor. Bu haritaya göre Türkiye’nin çölleşme riski yüzde 10 zayıf ve yüzde 20-22 yüksek risk grubunda.
Haber Merkezi
ABDULVAHİT GÜRASLAN
