Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Aziz Gül’ün yürütücülüğünde "Türkiye’deki Yerel Bal Arısı Irk ve Ekotiplerinin Sperm Kalite Parametrelerinin Belirlenmesi ve Kriyojenik Yöntemle Bal Arısı Sperminin Dondurulmasında Bazı Antioksidanların Etkilerinin İncelenmesi" adlı projeyle bal arıları için sperm bankası kurulması hedefleniyor.
PROJENİN AMACI
Türkiye, dünyadaki 27 önemli bal arısı ırkından 5’ine ev sahipliği yapıyor. Bunlar arasında Anadolu arısı ve Kafkas arısı ülkemizin yerel ve tescilli arılarıdır. Bunun dışında Güneyde Suriye arısı, doğudan İran arısı ve batıdan da Karniyol arısı ülkemize kadar gelmiş arı genotipleridir. Bu proje ile yerel bal arısı gen kaynaklarının korunması, ülkemize ait bal arısı genetik materyalin tanımlanması ve dondurularak Tarım Bakanlığı bünyesindeki gen bankasında saklanması amaçlanıyor.
PROJENİN TEKNİK DETAYLARI
Projede ülkemize ait tescillenmiş 8 farklı arı genotipinden arıların sperm kalitelerini inceleyeceklerini ve kriyojenik yöntemlerle donduracaklarını söyleyen Prof. Dr. Gül, ayrıca bu süreçte farklı antioksidanların dondurma başarısı üzerindeki etkilerini araştıracaklarını ifade etti.
Projeye 2023 yılında yaklaşık 1.7 milyon TL’lik bir bütçe ile başladıklarını hatırlatan Prof. Dr. Gül, proje sürecince Türkiye’de tescili değişik tarihlerde yapılmış olan 8 farklı arı genotipleri olan Anadolu, Kafkas, Gökçeada, Hatay, Efe, Muğla, Trakya ve Yığılca arılarına ait spermlerin farklı antioksidanlar kullanılarak dondurulma başarılarının inceleneceğini kaydetti.
Bu proje kapsamında öncelikle bu tescilli arı genotiplerinden erkek arılar yetiştirilerek sperm kalitelerini inceleyeceklerini sözlerine ekleyen Gül, “Spermleri dondurduktan sonra çözme sonrası oluşan canlılık oranı, sperm motilitesi, DNA hasarı ve diğer spermatolojik muayeneleri laboratuarlarımıza kazandırdığımız sperm dondurma cihazı, fleorasan mikroskop ve diğer alet ekipmanlar ile analiz edeceğiz.” diye konuştu.
BU PROJE TÜRKİYE İÇİN NE İFADE EDİYOR?
Projenin, Türkiye’nin bal arısı gen kaynaklarını korumada ilk niteliği taşıdığına vurgu yapan Prof. Dr. Gül, daha önce ülkemizde çiftlik hayvanları ve diğer bazı hayvanları için sperm dondurma ve gen bankası çalışmalarının yapıldığını, arıcılık için böyle bir uygulamanın olmadığını ifade etti. Prof. Dr. Gül, yine yürütücülüğünü yaptıkları bir TAGEM projesi kapsamında, tescili yapılmış 5 farklı arı genotipine ait spermlerin kendisi tarafından 3 yıl önce donduralarak Ordu Arıcılık Araştırma Enstitüsüne teslim ettiğini sözlerine ekledi.
DÜNYADAKİ KONUMU
Arı spermi üzerinde çalışan çok az sayıda ülke ve araştırmacının olduğuna dikkat çeken Gül, “Almanya ve Amerika gibi ülkelerin ardından Türkiye de bu alanda öncü ülkelerden biri olma yolunda ilerliyor. Ayrıca, Türkiye’nin ilk arı sperm bankasını biz kurduk ve şu anda Ordu Arıcılık Araştırma Enstitüsü’nde dondurulan spermler saklanıyor.” ifadesini kullandı.
PROJENİN GELECEKTEKİ HEDEFLERİ
Proje, yerel arı ırklarının genetik materyalinin korunması ve ileride bu materyalin yapay tohumlama gibi uygulamalarda kullanılabilmesi için bir altyapı oluşturuyor. Örneğin, damızlık değeri yüksek bal arılarının spermleri dondurularak, arıcıların ihtiyaç duyduğu zaman kullanılabilecek.
PROJE EKİBİ
Proje, Prof. Dr. Aziz Gül (Proje Yürütücüsü), Prof. Dr. Cengiz Yıldız, Dr. Öğr. Üyesi Nurdan Coşkun, Dr. Öğr. Üyesi Oğuz Kaan ve Dr. Samet Okuyan (Ordu Arıcılık Araştırma Enstitüsü) gibi araştırmacıların yer aldığı 5 kişilik bir ekip ve 3 bursiyer tarafından yürütülüyor.
Haber: Nur ÇELİK
ABDULVAHİT GÜRASLAN
