İyilik ve kötülük dünyayı ne kadar kaplar?

Dünyanın, yaşamın, insanın ne kadarı kötüdür? Bu yazıyı kaleme alan kişi olarak ben yüzdelikli bir önermede bulunayım ama yönünü belirtmeyeyim siz tahmin edin. Altmışa kırk. Bu elbette bir uzman görüşü değil, tamamen kişisel değerlendirmem. Bu değerlendirmenin durumdan duruma ve dönemden döneme değişebileceğini belirtmek gerekir. İnsan ve yaşam üzerine düşünmenin tarihi ne kadar eski ise iyilik ve kötülük üzerine bir ayrım yapma ihtiyacı da o kadar eskidir. Çünkü insanın anlamlandırmak istediği şeye dair zihinsel bir bölme işlemi yapmaya ihtiyacı vardır ki; iyi ve kötüyü ayırmak en arkaik ihtiyaçlarımızdandır. İyiyi içinde sımsıkı tutarken kötüyü öteki olarak adlandırmak evrimsel bir işlev görür; bizi tehlikeli kötülere karşı korumak gibi. Bu nedenledir ki insanlara ve dünyaya şöyle bir kuş bakışı baktığımızda kötüleri ve yaptıkları kötülükleri görme olasılığımız da artar. Oysa dünyada irili ufaklı iyilikler ve güzellikler de vardır. Ancak onlara tutunmak, onlardan medet ummak kötülük hâkim olduğunda ne kadar da zorlaşır. Hele derin bir depresyonda iken başta kendin olmak üzere herkes kötü, her şey karanlık ve her yol çıkmazdır. Bir depresyon kadar travmatik bir olayda, bir felakette, bir savaşta, bir yasta ve bir salgında da iyilik ve kötülüğe dair iç muhasebemiz bozulur ve içimizdeki iyinin üstümüze çöken karanlıkla yavaş yavaş güdükleştiğini hissederiz. Kötülüğün kaynağı doğa da olsa, insan da olsa yaşanılan kötülüğe şeytani bir vasıf atfederiz, onu lanetleriz ve bir şeyi ne kadar lanetlersek o kadar ötekileştirir, o derece dışımızda hissederiz. Hâlâ yaşamakta olduğumuz pandemi sürecinde de arka arkaya kayıplar yaşarken bizi ayakta tutan tek şey aslında insancıl bir isyan korosunu hep bir kulaktan dinlemek…