Küresel sıcaklık artışlarına yol açan faktörlerden biri olan El Nino - Güney Salınımı olayı sona erme evresinde.
Ancak bu, etkilerinin hemen biteceği anlamına gelmiyor. Önümüzdeki dönemde El Nino’nun, nötr dönem etkisini sürdürebileceği ya da yaz ortasından sonbahara doğru La Nina'nın başlayabileceği belirtiliyor. Kimi çalışmalara göre 2-5 yıl, kimi çalışmalara göre ise 2-7 yılda bir tekrarlayan bir okyanus atmosfer olayı; El Nino - Güney Salınımı… Ekvatoral orta ve doğu Pasifik Okyanusu özelinde gözlemlense de başta Güney Yarımküre olmak üzere dünyayı etkiliyor. Rekor sıcaklıklar denilince akla ilk onun adı geliyor. El Nino şimdilerde yeniden gündemin ilk sıralarında. Nedeni ise 2023 yılının haziran ayında başlayan bu hava akımı olayının nisan ayı ortalarında etkisini kaybetmeye başlaması.
Artan sıcaklıklarla birlikte daha da merak edilen bu sorulara, Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş açıklamalarda bulundu. Bu kadar geniş ölçekli bir okyanus atmosfer olayı bir günde sona ermez. Bir geçiş dönemi vardır. Normal ya da La Nina yılları da bir geçiş döneminden sonra gelişir.
EL NİNO ETKİSİ HEMEN BİTMİYOR
Prof. Dr. Türkeş, El Nino’nun 3 fazı olduğunu anlatarak sözlerine başlıyor. Bunlar; El Nino sıcak olayları, La Nina soğuk olayları ve normal atmosfer okyanus olayları… Ekvatoral orta ve doğu Pasifik’te başlayan El Nino - Güney Salınımı, oluştuktan sonra genel olarak Güney Yarımküre’de, Tropikal Kuşak'ta ve Subtropikal Kuşak'ta ana etkilerini gösteriyor. “Geçen yıl en çok El Nino'yu konuştuk çünkü onun etkisiyle 2023 yılı küresel ortalama yüzey sıcaklıkları yıllık olarak, yaz mevsimi olarak ve pek çok ayda sanayi öncesi döneme göre tarihsel rekor sıcaklıklara çıktı” diye konuşan Türkeş, El Nino’nun zayıflama evresinde olduğunu belirtiyor. Sona ermesi ise bir anda gerçekleşmiyor: “El Nino şu anda zayıflıyor. Nereden anlıyoruz? Ekvatoral orta ve doğu Pasifik'te Güney Amerika'nın bir bölümünde, Orta Amerika'da ve Hint Okyanusu'nda pek çok bölgede özellikle deniz yüzeyi sıcaklıklarında normale dönme eğilimi var. Bu kadar geniş ölçekli bir okyanus atmosfer olayı bir günde sona ermez. Bir geçiş dönemi vardır. Normal ya da La Nina yılları da bir geçiş döneminden sonra gelişir.” Peki El Nino’nun etkisini yitirmesi tahminlere göre ne kadar sürer? Bu soruya Türkeş şöyle yanıt veriyor: “Haziran büyük olasılıkla El Nino olayının nötr geçiş dönemi olacak. Yüzey sıcaklıkları giderek normallerine yaklaşacak.” Zaten devam eden bir iklim değişikliği var. El Nino eğer yine etkisini az ya da çok sürdürürse yaz ortasına kadar biz hala yüksek sıcaklıkları Türkiye'de ve dünyanın pek çok ülkesinde görebileceğiz.
EL NİNO SONRASI DÜNYAYI NE BEKLİYOR?
Prof. Dr. Türkeş öngörü çalışmalarına dikkat çekerek El Nino sonrası olası tabloyu şöyle anlatıyor: “Geçiş döneminin arkasından yüzde 50-60 olasılıkla sonbahar döneminde La Nina olayının gelişme olasılığı söz konusu. Ama olasılık çok yüksek değil. El Nino nötr dönemde de etkisini sürdürebilir. Bunun tahmini çok zor. Dünyadaki öngörülerde de bir kesinlik yok. Yani El Nino nötr dönem etkisini sürdürebilir ya da bir La Nina'ya bu yaz ortasından sonbahara doğru bir geçiş gerçekleşebilir.”
YÜKSEK SICAKLIKLAR GÖRMEYE DEVAM EDEBİLİRİZ
Son haftalarda Meksika ve Hindistan’dan rekor sıcaklık haberleri sıklıkla gündeme gelmişti. El Nino zayıflarken görülen yüksek sıcaklıklar kafalarda da soru işaretlerine yol açtı. Prof. Dr. Türkeş, bu bölgelerdeki sıcak hava dalgalarının küresel ısınma ve sonlanmakta olan El Nino’nun etkisiyle bağlantılı olduğunu vurguluyor. İkisi üst üste geldiği için, geçiş dönemi de olsa, El Nino’nun etki bölgelerinde aşırı sıcakların görüldüğünü ifade ediyor. “Zaten devam eden bir iklim değişikliği var. El Nino eğer yine etkisini az ya da çok sürdürürse yaz ortasına kadar biz hala yüksek sıcaklıkları Türkiye'de ve dünyanın pek çok ülkesinde görebileceğiz.” “Türkiye’de sıcaklık ve sıcaklıkla ilişkili göstergeler günümüzden 30-40 yıl önceye göre çok daha yüksek” diyen Türkeş, ülkemizin büyük bir bölümünde sıcaklıkların normalinden daha fazla olma eğiliminin süreceği görüşünde. Ortalama, yüksek ve düşük sıcaklıklarda, sıcak hava dalgalarının sıklık, süre ve şiddetinde artış yaşandığına vurgu yaparak “Bu yıl da çok farklı olacağını düşünmüyoruz” değerlendirmesinde bulunuyor. İklim modellerine de değinen Prof. Dr. Türkeş, Türkiye ve bölgesinde, Karadeniz ve Kuzeydoğu Anadolu’nun dışındaki bölümlerde önümüzdeki 100 yılın ortasından sonra belirgin şekilde daha kurak, daha sıcak, yağış rejiminin çok değişken olduğu bir geleceğin bizleri bekliyor olabileceğini söylüyor.
Haber Merkezi
ABDULVAHİT GÜRASLAN
