Sıcak havaların getirdiği en ciddi hastalıklardan biri de güneş çarpması. Özellikle çocukların, kronik hastalıkları olanların güneşle ve sıcak havalarla olan temasına dikkat etmesi gerekiyor. Liv Hospital İç Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Alev Özsarı güneş çarpmasına karşı alınabilecek önlemleri ve güneş çarpması durumunda yapılabilecekleri anlattı.
Güneş çarpması nedir?
Güneş çarpması, aşırı sıcak nedeniyle beden ısısını ayarlayan mekanizmanın (Termoregülasyon sisteminin) bozulması sonucu ortaya çıkan bir hastalık tablosudur. Vücudun kendi ısısını düzenlemek için olan terlemeyi yeterince gerçekleştirememesi durumudur. Ayrıca sıcaklarda aşırı terleme sonucu fazla miktarda sıvı ve elektrolit kayıpları sonucunda da vücut sıcaklığı yükselmeye başlayabilir. Bu durumdan en çok çocuklar, yaşlılar kronik hastalıkları olanlar, aşırı alkol alanlar etkilenir.
Güneş çarpmasının en önemli belirtileri nelerdir?
Yüksek ateş, baş ağrısı, nabız hızında artma, solunum sayısında artma, tansiyon düşüklüğü, aşırı yorgunluk, bitkinlik hali. Güneşe maruz kalma uzadıkça ve müdahale edilmedikçe, ağrılı kramplar, kalpte ritim bozukluğu, bulantı- kusma-ishal, huzursuzluk, havale, bilinç bulanıklığı, koma ve ölüm gelişebilir.
Güneş çarpmasına karşı ne tür önlemler alınabilir?
Fazla güneşte kalınmamalıdır.
Susamayı beklemeden bol su ve maden suyu içilmelidir. (Tansiyonu olanlar maden suyunu dikkatli tüketmelidir)
Yiyeceklere dikkat edilmeli, ağır ve yağlı yiyeceklerden kaçınılmalı, sık aralıklarla ve sebze ve meyveden zengin beslenilmelidir. Proteinden zengin gıdalar azaltılmalı, alkol ve kafeinden kaçınılmalıdır. Özellikle sıcak günlerde alkol ve kafein almak vücudun ısısını ayarlayan mekanizmayı olumsuz etkiler.
Giyeceklere dikkat edilmeli, mevsime uygun, vücudun sıcaklığını çok yükseltmeyecek (Pamuklu ve keten gibi) terletmeyecek kumaşlar tercih edilmeli, açık renkli kıyafetler giyilmelidir. Güneşten korunmak için geniş kenarlı şapkalar takılmalıdır.
Ultraviyole ışınlarının en yoğun olduğu 11.00-15.00 saatleri arasında, güneş altında spor faaliyetleri yapmaktan kaçınılmalıdır.
Sık sık duş alınmalıdır.
Nasıl yardım etmek gerekir?
Hemen serin ve hava akımı olan bir yere alınmalı, giysileri çıkarılmalı, düz yatırılmalı, bacakları yukarı kaldırılmalı ve ciltten buharlaşma sağlayacak şekilde soğutulmalıdır.
Ilık -çok soğuk olmayan su banyosu yaptırılabilir veya koltuk altı, boyun ve kalçalarına soğuk kompres uygulanabilir.
Bilinci açıksa bol su ve tuzlu ayran verilmeli. Şuur bulanıklığı, havale geçirme gibi belirtiler varsa vakit geçirmeden hastaneye götürmelidir.
Kas krampları serin bir yerde dinlenme ve bol sıvı almaya rağmen 1 saatten uzun sürerse yine doktora başvurulmalıdır. Hastanın soğutulması ve yeterli sıvının verilmesi önemlidir.
Ateş düşürücülerin faydası yok, hatta verilmesi sakıncalı olabilir
Güneş çarpması sonucunda neler oluşabilir?
Güneş çarpması özellikle yaşlıları, kronik hastalığı olanları ve çocukları daha çok etkiler. Yüksek tansiyonu olanlarda, diyabeti olan ve özellikle insülin kullanan diyabetli hastalarda, kalp hastalarında, böbrek hastalarında sıvı kaybı nedeniyle daha erken ve ölümcül sonuçlar ortaya çıkar. Hafif güneş çarpmasında, tansiyon düşüklüğü, ateş, bitkinlik olur. İlerledikçe bilinç bulanıklığı, baş ağrısı, koma ve ölümle sonuçlanabilir. Sıvı kaybı ve ateş artışı devam ederse, bilinç kaybı ve nörolojik bozukluklar ortaya çıkar, koma ve ölümle sonuçlanabilir. Bol sıvı tüketimi çok önemlidir. Çünkü sıcakta ve nem arttığında terleme ile sıvı kaybederiz ve kaybedilen sıvı ve sodyumu yerine koymak gerekir. Su ile birlikte tuzlu ayran ve maden suyu önerilir. Ancak tansiyon sorunu olanlar buları dikkatli tüketmelidir.(Haber Merkezi)
Güneş çarpması nedir?
Güneş çarpması, aşırı sıcak nedeniyle beden ısısını ayarlayan mekanizmanın (Termoregülasyon sisteminin) bozulması sonucu ortaya çıkan bir hastalık tablosudur. Vücudun kendi ısısını düzenlemek için olan terlemeyi yeterince gerçekleştirememesi durumudur. Ayrıca sıcaklarda aşırı terleme sonucu fazla miktarda sıvı ve elektrolit kayıpları sonucunda da vücut sıcaklığı yükselmeye başlayabilir. Bu durumdan en çok çocuklar, yaşlılar kronik hastalıkları olanlar, aşırı alkol alanlar etkilenir.
Güneş çarpmasının en önemli belirtileri nelerdir?
Yüksek ateş, baş ağrısı, nabız hızında artma, solunum sayısında artma, tansiyon düşüklüğü, aşırı yorgunluk, bitkinlik hali. Güneşe maruz kalma uzadıkça ve müdahale edilmedikçe, ağrılı kramplar, kalpte ritim bozukluğu, bulantı- kusma-ishal, huzursuzluk, havale, bilinç bulanıklığı, koma ve ölüm gelişebilir.
Güneş çarpmasına karşı ne tür önlemler alınabilir?
Fazla güneşte kalınmamalıdır.
Susamayı beklemeden bol su ve maden suyu içilmelidir. (Tansiyonu olanlar maden suyunu dikkatli tüketmelidir)
Yiyeceklere dikkat edilmeli, ağır ve yağlı yiyeceklerden kaçınılmalı, sık aralıklarla ve sebze ve meyveden zengin beslenilmelidir. Proteinden zengin gıdalar azaltılmalı, alkol ve kafeinden kaçınılmalıdır. Özellikle sıcak günlerde alkol ve kafein almak vücudun ısısını ayarlayan mekanizmayı olumsuz etkiler.
Giyeceklere dikkat edilmeli, mevsime uygun, vücudun sıcaklığını çok yükseltmeyecek (Pamuklu ve keten gibi) terletmeyecek kumaşlar tercih edilmeli, açık renkli kıyafetler giyilmelidir. Güneşten korunmak için geniş kenarlı şapkalar takılmalıdır.
Ultraviyole ışınlarının en yoğun olduğu 11.00-15.00 saatleri arasında, güneş altında spor faaliyetleri yapmaktan kaçınılmalıdır.
Sık sık duş alınmalıdır.
Nasıl yardım etmek gerekir?
Hemen serin ve hava akımı olan bir yere alınmalı, giysileri çıkarılmalı, düz yatırılmalı, bacakları yukarı kaldırılmalı ve ciltten buharlaşma sağlayacak şekilde soğutulmalıdır.
Ilık -çok soğuk olmayan su banyosu yaptırılabilir veya koltuk altı, boyun ve kalçalarına soğuk kompres uygulanabilir.
Bilinci açıksa bol su ve tuzlu ayran verilmeli. Şuur bulanıklığı, havale geçirme gibi belirtiler varsa vakit geçirmeden hastaneye götürmelidir.
Kas krampları serin bir yerde dinlenme ve bol sıvı almaya rağmen 1 saatten uzun sürerse yine doktora başvurulmalıdır. Hastanın soğutulması ve yeterli sıvının verilmesi önemlidir.
Ateş düşürücülerin faydası yok, hatta verilmesi sakıncalı olabilir
Güneş çarpması sonucunda neler oluşabilir?
Güneş çarpması özellikle yaşlıları, kronik hastalığı olanları ve çocukları daha çok etkiler. Yüksek tansiyonu olanlarda, diyabeti olan ve özellikle insülin kullanan diyabetli hastalarda, kalp hastalarında, böbrek hastalarında sıvı kaybı nedeniyle daha erken ve ölümcül sonuçlar ortaya çıkar. Hafif güneş çarpmasında, tansiyon düşüklüğü, ateş, bitkinlik olur. İlerledikçe bilinç bulanıklığı, baş ağrısı, koma ve ölümle sonuçlanabilir. Sıvı kaybı ve ateş artışı devam ederse, bilinç kaybı ve nörolojik bozukluklar ortaya çıkar, koma ve ölümle sonuçlanabilir. Bol sıvı tüketimi çok önemlidir. Çünkü sıcakta ve nem arttığında terleme ile sıvı kaybederiz ve kaybedilen sıvı ve sodyumu yerine koymak gerekir. Su ile birlikte tuzlu ayran ve maden suyu önerilir. Ancak tansiyon sorunu olanlar buları dikkatli tüketmelidir.(Haber Merkezi)
