İklim değişikliğinin etkisiyle artan kuraklık nedeniyle düşük su seviyesiyle birleşen kirleticiler ekolojik felakete yol açarak balık ölümlerine yol açıyor.
Avrupa Birliği'nin (AB) uydu izleme sistemi Copernicus İklim Değişikliği Servisi verilerine göre, geçen ay, dünyadaki üçüncü en sıcak temmuz ayı oldu. Bu ayda dünyada ortalama yüzey sıcaklığı 16,68 derece olarak ölçüldü. Meteoroloji Genel Müdürlüğünce hazırlanan Temmuz 2025 Sıcaklık Değerlendirme Raporu'na göre temmuz ayı ortalama sıcaklığı 26,9 dereceyle son 55 yılın en sıcak ayı olarak kayıtlara geçti. Artan sıcaklıklar su kaynakları üzerinde olumsuz etkilere neden oluyor. İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Deniz ve İçsu Kaynakları Yönetimi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Meriç Albay hava sıcaklıklarının 30 dereceyi aşmasının su kütlelerinde çeşitli olumsuz sonuçları olduğunu söyledi. Göl, gölet ve içme suyu barajlarında buharlaşmanın arttığına ve sığ alanların kurumaya başladığına dikkati çeken Albay, "Bu durumda belli sıcaklık değerlerine adapte olmuş sucul canlıların bazıları strese giriyor. Bunların bir kısmı uyum sağlayamayıp ölüyor. İçme suyunun öngörülenden bitme riski de yaşanıyor. " ifadelerini kullandı. Albay, su seviyesinin düşmesinin özellikle sığ göllerde daha büyük ekolojik yıkıma neden olduğuna işaret ederek, "Aşırı sıcaklıkla artan kuraklık nedeniyle azalan su kütlesine karışan azot ve fosfor gibi kirleticiler, su kalitesinin hızla bozulmasına, zararlı türler dahil aşırı alg artışlarına neden oluyor. Ayrıca, sudaki oksijenin azalması, toksik etkisi olan atıkların kısa sürede ortamı paylaşan canlılara ulaşarak zarar görmeleri gibi olumsuzluklara da yol açıyor." dedi.
MANYAS GÖLÜ'NDE KURAKLIK ETKİLERİ GÖRÜLÜYOR
Albay, Manyas Gölü'nde kuraklık etkilerinin görüldüğünü belirterek, "Manyas Gölü, ülkemizin ilk Ramsar alanları listesine dahil edilmiş, dünyanın en önemli sulak alanlarından biridir. Fakat tarımsal, yayılı kirleticilerin baskısı ve Sığırcık Deresi'nin göle taşıdığı yüksek organik yük nedeniyle göl ekosisteminde bozulmalar meydana geldi. Ötrofikasyon, yani su ortamına giren besin maddelerinin doğal ve yapay olarak artmasıyla oluşan plankton ve alg varlığının yükselişi, çözünmüş oksijenin tüketilmesine yol açtı. Suda yeterli miktarda çözünmüş oksijen kalmaması nedeniyle balıkların kitle halinde öldüğü görüldü." değerlendirmesinde bulundu.
SİYANOBAKTERİ ARTIŞININ RİSKLERİ
Bazı istisnalar dışında aşırı siyanobakteri artışlarının, azot, fosforun yoğun ve sıcaklığın 25 derecenin üzerinde olduğu ötrofik göl, gölet ve barajlarda ortaya çıktığına dikkati çeken Albay, "Aşırı artış gösteren siyanobakterilerden bazılarının biyotoksin üretmeleri nedeniyle hem sucul ekosistemdeki canlılar hem de bu suyu yüzme veya içme amaçlı kullanan insanlar için sağlık sorunları ortaya çıkıyor." diye konuştu. Albay, birçok ülkede yüzme sularında siyanobakteri tarafından üretilen siyanotoksin konsantrasyonu yüksek seviyelere ulaştığında su kütlelerinin aktivitelere kapatıldığını hatırlatarak, Dünya Sağlık Örgütü'nün ham suda siyanobakteri türü mikrosistin konsantrasyonu için litre başına 1 mikrogram limiti belirlediğini söyledi. Bu değerin aşılması halinde uzun süreli tüketimde ciddi sağlık sorunları ortaya çıktığına işaret eden Albay, siyanobakteri artışlarının kontrol edilebileceğini anlattı.
Albay, siyanobakteri artışlarından birinci derecede sorumlu olan azot ve fosforun su kaynağına girişinin engellenmesiyle aşırı alg artışlarının da kontrol altına alınabileceğini belirterek, tarımsal alanlarda kullanılan gübreler, evsel atıklar ve aşırı su çekimlerinin kontrol edilmesiyle bu sorunun kendiliğinden ortadan kalkacağını kaydetti. Su kaynaklarının kurumasının birçok olumsuz etkisi olduğunu vurgulayan Albay, "Su kaynaklarının kurumasıyla endemik türler dahil bütün biyoçeşitlili yok oluyor. Çevresinde yuva yapan ve tüm yaşamını burada sürdüren kuş türleri yanında göçmen kuşlar da alanı terk etmek zorunda kalıyor." ifadelerini kullandı. Albay, iklim değişikliğinin etkisini artırmasıyla yaşanan sorunların büyüyeceğine işaret ederek, "Gelecek yıllarda artan sıcaklık değerleri özellikle ötrofik su kaynaklarında daha yüksek siyanobakteri artışlarına ve su seviyesinin düşmesine neden olacak. Bu yüzden içme suyu kaynaklarının kalitesi dikkatlice takip edilmeli, azot ve fosfor gibi kirleticilerin artışına izin verilmemelidir" dedi.
Haber Merkezi
ABDULVAHİT GÜRASLAN
