Yapay zeka artık sadece bilgi değil, duygu da işliyor. Ses tonundaki bir değişimden, yüz ifadesindeki en küçük sinyale kadar her detay, bir duygunun izine dönüşüyor.
Yüz ifadesindeki bir titreme, ses tonunda fark edilen minicik bir değişim… Yapay zeka, artık sadece kelimelere değil, duygulara da odaklanıyor. Özellikle otizmli ya da iletişimde zorlanan çocuklar için bu teknoloji, güvenli bir empati ortamı yaratma potansiyeli taşıyor. Empatik yapay zekanın bugün geldiği noktayı, sunduğu imkanları ve taşıdığı riskleri Teknoloji Geliştiricisi Merve Aydıner ile değerlendirdik. Yapay zeka destekli bir robot ya da dijital asistan, hep aynı sakinlikte ve öngörülebilirlikte yanıtlar verebiliyor. Bu da çocukların sosyal etkileşimde savunmaya geçmeden daha rahat hissetmelerine yardımcı oluyor.
YAPAY ZEKA ÇOCUKLARIN SİNİR SİSTEMİNE NASIL "GÜVENDESİN" MESAJI VERİYOR?
Çocuklar, çevrelerindeki her mimik ve ses tonu değişikliğini kaydeden bir sinir sistemiyle yaşıyor. Karşılarındaki kişi bağırmasa bile, sesindeki hafif bir gerginlik bile onların savunma mekanizmasını devreye sokabiliyor. İşte bu noktada yapay zekanın rolü belirginleşiyor. Yargılamayan, tutarlı ve öngörülebilir yanıtları sayesinde çocukların sinir sistemine güvenli bir sinyal gönderiyor. Merve Aydıner konuyu şöyle anlatıyor: "Yapay zeka sistemleri, çocuğun ses tonundaki titreşimi ya da yüzündeki mikro ifadeyi algıladığında, hemen uygun bir yanıt veriyor. Örneğin sesini yumuşatıyor ya da ifadesini sakinleştiriyor. Bu tutarlı yanıtlar, çocuğun sinir sistemine 'buradasın, güvendesin' mesajı veriyor." Sistemin sunduğu tutarlılık, çocuğun daha rahat ifade bulmasını sağlarken, duygusal gelişimini de destekliyor.
OTİZMLİ ÇOCUKLAR İÇİN YAPAY ZEKA NEDEN ÖNEMLİ BİR DESTEK OLUYOR?
Otizmli ya da özel ihtiyaçları olan çocuklar, sosyal etkileşimlerde değişkenlikten fazlasıyla etkilenebiliyor. Karşılarındaki kişi öfkeli olmasa bile, mimiklerdeki belirsizlik ya da ses tonundaki ani değişim, çocuklarda savunma hissi oluşturabiliyor. Merve Aydıner , bu noktada devreye giren yapay zeka destekli sistemlerin, sabit ve öngörülebilir bir tutum sergileyerek çocuğun güven duygusunu pekiştirdiğini söylüyor. "İnsanlar doğal olarak bazen istemeden yüz ifadelerinde, ses tonlarında değişkenlik gösteriyor. Ancak yapay zeka destekli bir robot ya da dijital asistan, hep aynı sakinlikte ve öngörülebilirlikte yanıtlar verebiliyor. Bu da çocukların sosyal etkileşimde savunmaya geçmeden daha rahat hissetmelerine yardımcı oluyor." Bu etkileşimler, bazı çocuklarda duygusal bağ kurmayı bile kolaylaştırabiliyor. Çünkü karşılarında yargılamayan bir sistem var.
YAPAY ZEKA DUYGULARI GERÇEKTEN Mİ ANLIYOR?
Sistemin olumsuz taraflar da barındırıyor. Yapay zeka duyguya dair tüm bilgileri topluyor; ama bu bilgileri hissedemiyor. İnsan deneyimini yaşayamayan bu sistemler, sadece veriler üzerinden tahmin yürütüyor. Merve Aydıner, bu farkı açıkça ortaya koyuyor: "Algoritmalar, olasılık hesaplıyorlar. Bir çocuk mutlu göründüğünde sistem bunu algılayıp pozitif bir yanıt üretiyor. Ancak bu, içsel bir empati değil; hesaplanmış bir tepki. Bu nedenle güvenli bir etkileşim sunması mümkün; ama gerçek duygusal derinliği anlaması hala insana ait."
ÇOCUKLARIN DUYGUSAL GELİŞİMİNE NASIL KATKI SAĞLIYOR?
Çocukların gelişiminde en önemli adımlardan biri, duygularını tanıyabilmeleri. Yapay zeka, mutluluk, korku, üzüntü gibi temel duyguları olasılık hesapları ile de olsa doğru tanımlayabiliyor. Aydıner, tüm bu özellikleriyle yapay zekanın çocukların iç dünyalarını düzenlemeye destek olabileceğini anlatıyor. Ancak utanç, hayal kırıklığı ya da kıskançlık gibi karmaşık duyguların algoritmalar için hala zorlu alanlar olduğunu söylüyor. Yapay zeka eğitim ve terapide de değişim başlatıyor. Yapay zekanın eğitime ve terapi süreçlerine entegre olması, çocuğun sinir sistemine çok erken yaşta "güvendesin" mesajı verebilmesini sağlıyor. Bu da öğrenme hızından duygusal regülasyona kadar pek çok alanda olumlu etkiler yaratıyor. "Sakin, tekrar eden ve güven veren tepkiler, çocuğun öğrenmeye ve ilişki kurmaya açık hale gelmesini sağlıyor. Eğitimde ve terapide bu tarz bir destek, duygusal dayanıklılığı artırabilir ve daha anlayışlı bir sosyal iklim oluşmasına katkı sağlayabilir."
Haber Merkezi
ABDULVAHİT GÜRASLAN
