İnsan nefsinde cimrilik, bencillik, kıskançlık, dikbaşlılık, inatçılık gibi ruhunu kirleten her türlü eğilim mevcuttur. Ancak iman eden bir insan, Allah’ın asla tavsiye etmediği bu davranışlardan kaçınır, O’nun bunlardan razı olmayacağını bilir. Kuran ahlakına uygun olmayan bu ahlak özelliklerinden inatçılığı nefsinde taşıyan kişi, diğer insanların fikir ve görüşlerine değer vermeyen, sadece kendi aklını beğenen insan tipidir.
Kişinin kendi aklını beğenmesi, Allah’ın beğenmediği bir davranıştır. Kişinin kendini bilgi bakımından yeterli görmemesi gerektiği, “her bilgi sahibinin üstünde daha iyi bir bilen vardır.”(Yusuf Suresi, 76) ayetinde de bildirildiği üzere açık bir gerçektir. İnatçı insan enaniyet yaparak, görüşlerinde ısrar ederek çok büyük yanılgıya düşmektedir. Çünkü enaniyet, insanın kibir ve gurura kapılarak Allah’a karşı kulluğunu unutması anlamındadır. Oysa hatadan, gafletten ve her türlü eksiklikten çok uzak olan Yüce Allah, Kuran’da mümin karakterini tanımlarken onların işlerini danışarak yaptıklarını da haber vermektedir:
Rablerine icabet edenler, namazı dosdoğru kılanlar, işleri kendi aralarında şura ile olanlar ve kendilerine rızık olarak verdiklerimizden infak edenler, (Şura Suresi, 38)
Kendi aklını beğenmek, hata veya kusur kabul etmemek, kendini ve görüşlerini her zaman üstün ve yeterli görmek, bir insan için olabilecek en önemli tehlikelerdendir. Bu özellikler insanları hep günaha yöneltir; ve insanların itaatsiz, asi, sinirli, saldırgan, alaycı, küstah olmalarına, kısacası azgınlaşmalarına neden olur. Allah Kuran’da bu durumu şöyle bildirir:
Hayır; gerçekten insan, azar. Kendini müstağni gördüğünden. (Alak Suresi, 6-7)
İnat eden kişi, nefsine sahip çıkmakta, kendini haklı çıkarmak ve yüceltmek istemektedir. Ama Allah’ın değişmeyen sünneti gereği sonuç tam aksi olur. Sürekli kendi görüşlerini dayatan, hep kendini haklı karşı tarafı haksız gören insan, Allah’ın rızasına, Kuran ahlakına da ters davranmaktadır. Allah’ın rızasından uzaklaştığı için, kendi yücelmek isterken, Allah onu hep küçük düşürür, kişi maddi ve manevi zarara uğrar. Akıl ve beden sağlığı bozulur; öfkeye, tersliğe, çekişmeye açık bir hale geldiğinden tansiyonu ve nabzı yükselir, başı ve midesi ağrır, bitkin, yorgun hale gelir. Ruhsal ve bedensel olarak güzel ahlak gösterdiği durumuna göre ciddi şekilde çirkinleşir ve bozulur.
Oysa doğru ve uygun olan, inat eden dikbaşlı bir insanın fikrinin yanlışlığını anladığında hemen doğruyu kabul etmesidir. Bu, üstün bir ahlak belirtisidir. Çünkü böyle bir davranışta bulunan kimse, herşeyden önce insanların hakkında yanlış düşüneceklerinden veya onu kınayacaklarından korkmaz. Bu kişi, Allah’ın hoşnut olacağı şekilde davranarak vicdanının sesine uymaktadır. Ve böyle bir insan hem Allah’ın katında hem de akıl ve vicdan sahibi insanların gözünde yükselir ve değer kazanır.
Sonuç olarak; inanan bir insan kendisini hiçbir konuda yeterli görmemeli, imanını, aklını ve vicdanını geliştirmesi gerektiğini düşünmelidir.
Kişinin kendi aklını beğenmesi, Allah’ın beğenmediği bir davranıştır. Kişinin kendini bilgi bakımından yeterli görmemesi gerektiği, “her bilgi sahibinin üstünde daha iyi bir bilen vardır.”(Yusuf Suresi, 76) ayetinde de bildirildiği üzere açık bir gerçektir. İnatçı insan enaniyet yaparak, görüşlerinde ısrar ederek çok büyük yanılgıya düşmektedir. Çünkü enaniyet, insanın kibir ve gurura kapılarak Allah’a karşı kulluğunu unutması anlamındadır. Oysa hatadan, gafletten ve her türlü eksiklikten çok uzak olan Yüce Allah, Kuran’da mümin karakterini tanımlarken onların işlerini danışarak yaptıklarını da haber vermektedir:
Rablerine icabet edenler, namazı dosdoğru kılanlar, işleri kendi aralarında şura ile olanlar ve kendilerine rızık olarak verdiklerimizden infak edenler, (Şura Suresi, 38)
Kendi aklını beğenmek, hata veya kusur kabul etmemek, kendini ve görüşlerini her zaman üstün ve yeterli görmek, bir insan için olabilecek en önemli tehlikelerdendir. Bu özellikler insanları hep günaha yöneltir; ve insanların itaatsiz, asi, sinirli, saldırgan, alaycı, küstah olmalarına, kısacası azgınlaşmalarına neden olur. Allah Kuran’da bu durumu şöyle bildirir:
Hayır; gerçekten insan, azar. Kendini müstağni gördüğünden. (Alak Suresi, 6-7)
İnat eden kişi, nefsine sahip çıkmakta, kendini haklı çıkarmak ve yüceltmek istemektedir. Ama Allah’ın değişmeyen sünneti gereği sonuç tam aksi olur. Sürekli kendi görüşlerini dayatan, hep kendini haklı karşı tarafı haksız gören insan, Allah’ın rızasına, Kuran ahlakına da ters davranmaktadır. Allah’ın rızasından uzaklaştığı için, kendi yücelmek isterken, Allah onu hep küçük düşürür, kişi maddi ve manevi zarara uğrar. Akıl ve beden sağlığı bozulur; öfkeye, tersliğe, çekişmeye açık bir hale geldiğinden tansiyonu ve nabzı yükselir, başı ve midesi ağrır, bitkin, yorgun hale gelir. Ruhsal ve bedensel olarak güzel ahlak gösterdiği durumuna göre ciddi şekilde çirkinleşir ve bozulur.
Oysa doğru ve uygun olan, inat eden dikbaşlı bir insanın fikrinin yanlışlığını anladığında hemen doğruyu kabul etmesidir. Bu, üstün bir ahlak belirtisidir. Çünkü böyle bir davranışta bulunan kimse, herşeyden önce insanların hakkında yanlış düşüneceklerinden veya onu kınayacaklarından korkmaz. Bu kişi, Allah’ın hoşnut olacağı şekilde davranarak vicdanının sesine uymaktadır. Ve böyle bir insan hem Allah’ın katında hem de akıl ve vicdan sahibi insanların gözünde yükselir ve değer kazanır.
Sonuç olarak; inanan bir insan kendisini hiçbir konuda yeterli görmemeli, imanını, aklını ve vicdanını geliştirmesi gerektiğini düşünmelidir.
