Hazır alınan paketli gıdalar üzerindeki etiketlerde önemli bilgiler yer almasına rağmen birçok tüketici etiketler üzerindeki bilgilerin ne anlama geldiğini bilmiyor. etiket okuma alışkanlığının yüzde 50 civarında olduğu Türkiye’de daha çok son kullanım tarihine bakılmakla yetinilirken gıdalar içinde farklı kodlarla gizlenen Çin tuzu, tatlandırıcılar ve yapay gıda boyları tüketiciler tarafından farkında olmadan tüketiliyor.
Her bilinçli tüketicinin dikkatle okuması gereken paketli gıdalar üzerinde bulunan etiketler, satın aldığımız ürünün sağlımıza etkisi konusunda önemli bilgiler veriyor. Yağ, tuz, şeker, protein ve karbonhidrat gibi günlük ne kadar tükettiğimizi bilmemiz gereken besinleri etiketler sayesinde ölçmek kısmen mümkün olsa da tüketicilerde etiket okuma alışkanlığının yüzde 50 gibi düşük ortalamalarda olması tüketilen gıdalar hakkında daha az bilgiye sahip olduğunu gösteriyor. Etiketleri “Öncelikle kendi sağlığımız için okumalıyız” diyen Emsey Hospital’dan Diyetisyen Kübra Öztürk “Sağlık beslenmenin yani yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanması için ne tükettiğimizi anlayabilmemiz, satın aldığımız ürünün bizim sağlımıza etkisini bilmemiz için besin etiketi okuma alışkanlığı edinmemiz oldukça önemli.” uyarısında bulundu.
Etiketler üzerindeki bu kodları gördüğünüzde dikkat edin
Etiketlerde kodlarla gizlenmiş besinlere dikkat çeken Öztürk, tehlikeli maddelere dikkat çekti: “Özellikle cipslerde bolca kullanılan Çin tuzu, gıda maddelerinde E-621 koduyla kodlanmaktadır. Bütün gıdaların tadını güzelleştiren bir katkı maddesidir ve 4. tat olarak anılmaktadır. Özellikle obeziteye sebep olduğu kanıtlanmıştır. Doyma isteğinin geç gelmesinden dolayı yemek isteği uyandırmaktadır. Fast-Food ürünlerinde oldukça fazla kullanıldığı için obeziteye etkisi buradan da kaynaklanmaktadır. Ayrıca yapılan araştırmalarda vücut sinirleri üzerinde olumsuz etkisi olduğu gözlemlenmiştir.”
Öztürk açıklamasına şöyle devam etti: “Yapay gıda boyaları alerji, astım kanserojen etki oluşturabilmektedir. Örneğin E102 kodu ile paketlerde belirtilen tartrazin çocuklarda astım, baş ağrısı yetişkinlerde alerjilere neden olabiliyor. Paketli ürünlerde en sık karşılaşılan gıda boyaları ve kodlarını ise şöyle sıralayabiliriz: E120 Karmin, Sunset Yellow ( E110), Karmoisine( E122)Quinoline (E104)Allura Red( E129)Sunset Yellow ( E110), Allura Red( E129). Bütilat Hidroksi Anizol (BHA) ve Bütilat Hidroksi Toluen (BHT) ise bazı katı ve sıvı yağların bozulmalarını önlemek için kullanılan katkı maddelerinden biridir. Özellikle küflere karşı etkili olabilmektedir. Yapılan araştırmalarda sinir hücrelerine zarar verdiği tespit edilmiştir. Yapılan bir başka araştırmalarda ise davranış bozukluklarına sebep olabildiği söylenmektedir.”
Diyet veya light ürün konusunda doğru bilinen yanlışlar var
Dyt. Kübra Öztürk, diyet ve light gıdalar konusunda doğru bilinenlere açıklık getirdi: “En çok yapılan hatalar diyet ürünlerin kalorisiz olduğunu düşünmek. Light ürün amblemli ürünlerin genel olarak eşdeğer başka bir ürüne göre enerjisi yüzde 30 veya yağ oranı yüzde 50 oranında azaltılmıştır. Bu ürünlerin kalorisi hiç yok anlamına gelmez ve bu yüzden light ürünleri tüketirken de dikkatli ve bilinçli olmak gerekir. Yine sıkça yapılan hatalardan biri de kepekli ürünlerin kalorisinin beyaz un ile hazırlanan ürünlere kıyasla daha düşük olduğunu düşünmek. Örneğin beyaz ekmek ve tam buğday ekmeğinin kalorileri denktir. Fakat biz tam buğday ekmeğini kan şekerini dengelediği için ve daha uzun süre tokluk sağladığı için tercih etmeli, tüketiminde ise yine porsiyon kontörlü yapmalıyız.”
Market alışverişi yaparken şunlara dikkat edin!
Kübra Öztürk, market alışverişlerinde gıda alınırken şunlara dikkat edilmesini tavsiye etti: “Tüm gıdalar için öncelikle son kullanma tarihi kontrol edilmeli. Ambalajının zarar görmemiş olması, ekmek ve benzeri gıdalar satın alınırken mutlaka ambalajlı olanları tercih edilmeli. Süt, meyve suyu gibi ürünleri satın alırken UHT yöntemiyle paketlenen Tetra Pak kutuda olanlar seçilmelidir. Konserve gıdalarda ürünün bombelenmemiş olmasına dikkat etmeliyiz. Trans yağ ise diyette alımının artmasıyla kalp damar hastalıklarının görülme oranını yükseltmektedir. Alınan ürünlerin trans yağ içermemesine veya 1 paketinde en fazla 0,5 gram içermesine dikkat etmek önemli. En iyi tercih ise trans yağ içermeyen ürünlerin alınmasıdır. Paketli gıdalarda bir diğer dikkat etmemiz gereken unsur ise tuz miktarıdır. Günlük tuz alımı, sağlıklı bireyler için ortalama 5 gram olmalıdır. Paketli ürün alırken porsiyon başına düşen tuz miktarını mutlaka hesaplanmalı. Sodyum seviyeleri yüksek paketlerden de olabildiğince uzak durulmalıdır.”(Haber Merkezi)
Her bilinçli tüketicinin dikkatle okuması gereken paketli gıdalar üzerinde bulunan etiketler, satın aldığımız ürünün sağlımıza etkisi konusunda önemli bilgiler veriyor. Yağ, tuz, şeker, protein ve karbonhidrat gibi günlük ne kadar tükettiğimizi bilmemiz gereken besinleri etiketler sayesinde ölçmek kısmen mümkün olsa da tüketicilerde etiket okuma alışkanlığının yüzde 50 gibi düşük ortalamalarda olması tüketilen gıdalar hakkında daha az bilgiye sahip olduğunu gösteriyor. Etiketleri “Öncelikle kendi sağlığımız için okumalıyız” diyen Emsey Hospital’dan Diyetisyen Kübra Öztürk “Sağlık beslenmenin yani yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanması için ne tükettiğimizi anlayabilmemiz, satın aldığımız ürünün bizim sağlımıza etkisini bilmemiz için besin etiketi okuma alışkanlığı edinmemiz oldukça önemli.” uyarısında bulundu.
Etiketler üzerindeki bu kodları gördüğünüzde dikkat edin
Etiketlerde kodlarla gizlenmiş besinlere dikkat çeken Öztürk, tehlikeli maddelere dikkat çekti: “Özellikle cipslerde bolca kullanılan Çin tuzu, gıda maddelerinde E-621 koduyla kodlanmaktadır. Bütün gıdaların tadını güzelleştiren bir katkı maddesidir ve 4. tat olarak anılmaktadır. Özellikle obeziteye sebep olduğu kanıtlanmıştır. Doyma isteğinin geç gelmesinden dolayı yemek isteği uyandırmaktadır. Fast-Food ürünlerinde oldukça fazla kullanıldığı için obeziteye etkisi buradan da kaynaklanmaktadır. Ayrıca yapılan araştırmalarda vücut sinirleri üzerinde olumsuz etkisi olduğu gözlemlenmiştir.”
Öztürk açıklamasına şöyle devam etti: “Yapay gıda boyaları alerji, astım kanserojen etki oluşturabilmektedir. Örneğin E102 kodu ile paketlerde belirtilen tartrazin çocuklarda astım, baş ağrısı yetişkinlerde alerjilere neden olabiliyor. Paketli ürünlerde en sık karşılaşılan gıda boyaları ve kodlarını ise şöyle sıralayabiliriz: E120 Karmin, Sunset Yellow ( E110), Karmoisine( E122)Quinoline (E104)Allura Red( E129)Sunset Yellow ( E110), Allura Red( E129). Bütilat Hidroksi Anizol (BHA) ve Bütilat Hidroksi Toluen (BHT) ise bazı katı ve sıvı yağların bozulmalarını önlemek için kullanılan katkı maddelerinden biridir. Özellikle küflere karşı etkili olabilmektedir. Yapılan araştırmalarda sinir hücrelerine zarar verdiği tespit edilmiştir. Yapılan bir başka araştırmalarda ise davranış bozukluklarına sebep olabildiği söylenmektedir.”
Diyet veya light ürün konusunda doğru bilinen yanlışlar var
Dyt. Kübra Öztürk, diyet ve light gıdalar konusunda doğru bilinenlere açıklık getirdi: “En çok yapılan hatalar diyet ürünlerin kalorisiz olduğunu düşünmek. Light ürün amblemli ürünlerin genel olarak eşdeğer başka bir ürüne göre enerjisi yüzde 30 veya yağ oranı yüzde 50 oranında azaltılmıştır. Bu ürünlerin kalorisi hiç yok anlamına gelmez ve bu yüzden light ürünleri tüketirken de dikkatli ve bilinçli olmak gerekir. Yine sıkça yapılan hatalardan biri de kepekli ürünlerin kalorisinin beyaz un ile hazırlanan ürünlere kıyasla daha düşük olduğunu düşünmek. Örneğin beyaz ekmek ve tam buğday ekmeğinin kalorileri denktir. Fakat biz tam buğday ekmeğini kan şekerini dengelediği için ve daha uzun süre tokluk sağladığı için tercih etmeli, tüketiminde ise yine porsiyon kontörlü yapmalıyız.”
Market alışverişi yaparken şunlara dikkat edin!
Kübra Öztürk, market alışverişlerinde gıda alınırken şunlara dikkat edilmesini tavsiye etti: “Tüm gıdalar için öncelikle son kullanma tarihi kontrol edilmeli. Ambalajının zarar görmemiş olması, ekmek ve benzeri gıdalar satın alınırken mutlaka ambalajlı olanları tercih edilmeli. Süt, meyve suyu gibi ürünleri satın alırken UHT yöntemiyle paketlenen Tetra Pak kutuda olanlar seçilmelidir. Konserve gıdalarda ürünün bombelenmemiş olmasına dikkat etmeliyiz. Trans yağ ise diyette alımının artmasıyla kalp damar hastalıklarının görülme oranını yükseltmektedir. Alınan ürünlerin trans yağ içermemesine veya 1 paketinde en fazla 0,5 gram içermesine dikkat etmek önemli. En iyi tercih ise trans yağ içermeyen ürünlerin alınmasıdır. Paketli gıdalarda bir diğer dikkat etmemiz gereken unsur ise tuz miktarıdır. Günlük tuz alımı, sağlıklı bireyler için ortalama 5 gram olmalıdır. Paketli ürün alırken porsiyon başına düşen tuz miktarını mutlaka hesaplanmalı. Sodyum seviyeleri yüksek paketlerden de olabildiğince uzak durulmalıdır.”(Haber Merkezi)
