Atatürk Üniversitesi akademisyenleri ve inşaat yüksek mühendisinin, taşıma gücü düşük zeminleri güçlendirmek ve sıvılaşmaya karşı dayanımını artırmak için atık pet şişe kullandıkları çalışması, Türk Patent ve Marka Kurumunca tescillendi.
Üniversitenin İnşaat Mühendisliği Bölümü Geoteknik Ana Bilim Dalından Prof. Dr. Ahmet Şahin Zaimoğlu yürütücülüğünde Yapı Malzemesi Ana Bilim Dalından Doç. Dr. Meral Oltulu'nun araştırmacı olduğu ve Geoteknik Ana Bilim Dalında yüksek lisans tezini hazırlayan inşaat yüksek mühendisi Namenur İbiş Buzdağlı, yaklaşık 4 yıl önce atık pet şişeleri hem geri dönüşüme kazandırmak hem de zemin iyileştirme alanında kullanılması için "Ayrık Daneli Zeminlerde (KUM) Sıvılaştırılmış Atık Pet Şişelerinin Katkı Malzemesi Olarak Kullanılması" projesi üzerinde çalışma başlattı. Ekip, fakülte laboratuvarlarında kimyasal bir çözeltiye parçaladıkları pet atıkları bırakarak sıvılaştırdı. Hazırlanan bu çözeltiyi, fiziki özelliklerini iyileştirmek istedikleri zemin malzemesinin (ayrık daneli kum zeminin) içine belirli oranda ilave edip karıştıran bilim insanları, daha sonra bunu sıkıştırıp mukavemet ve dayanıklılık ölçümlerini yaptı. Yapılan test ve ölçümlerde, zayıf kum zeminin taşıma gücünün ve sıvılaşmaya karşı olan dayanıklılığının arttığı tespit edildi. Bilim insanlarının çevre dostu da olan bu projeleri, Türk Patent ve Marka Kurumunca "faydalı buluş" kategorisinde tescillendi.
"TEZİMİZİ TAMAMLADIK VE PATENT İÇİN SUNDUK"
Prof. Dr. Zaimoğlu, AA muhabirine, zeminlerin taşıma gücünü artırmak için çeşitli yöntemler uygulandığını ancak son yıllarda bu yöntemlerin atık malzemeler üzerinde eğilim gösterdiğini söyledi.
Bu kapsamda atık pet şişelerin çevredeki zararlarını ele alıp zeminin iyileştirilmesine katkı sağlamayı hedeflediklerini ifade eden Zaimoğlu, şöyle devam etti: "Literatür taramalarında pet şişelerin zeminlerde veya farklı bilim dallarında genellikle katı, parçacıklar halinde kullanıldığını gördük. Biz ise bunu (pet şişeleri) sıvılaştırarak farklı boyut kazandırdık. Bilinen bir kimyasal çözücü içinde parçalar haline getirdiğimiz atık pet şişeleri sıvı hale getirip kum zemin içerisine farklı oranlarda ilave edip bunun mekanik özelliklerine baktık. Gördük ki sıvılaştırılmış atık pet şişelerimizde bu ayrık taneli zeminlerin mekanik özellikleri taşıma gücünde önemli derecede etki etmekte. Bu başarıyı elde ettikten sonra tezimizi tamamladık ve patent için sunduk" dedi. Zaimoğlu, çalışmanın hem çevresel hem de taşıma gücü zayıf zeminlerin iyileştirilmesi açısından önemli olduğuna dikkati çekerek, nüfusun çok yoğun olması sebebiyle milyonlarca pet şişe atığının doğaya bırakıldığını, bunların çok uzun yıllar burada kalarak zararlı hale gelebildiğini işaret etti.
ATIK PET ŞİŞELER DAHA FAZLA GERİ DÖNÜŞÜME KAZANDIRILACAK
Çevre kirliliği de oluşturan atık pet şişelerin farklı bir metot ile daha fazla geri dönüşümünü sağladıklarını dile getiren Zaimoğlu, şunları kaydetti: "Çalışmanın ikinci ayağı ise son yıllarda artan deprem aktivitelerinden kaynaklı zeminlerin iyileştirilmesindeki gelişmelere katkıda bulunmaktı. Bu bağlamda hem zeminin taşıma gücünü olumlu yönde arttırmış olduk hem de sıvılaşmayı önledik. Özellikle yeraltı suyunun ve kum zeminlerinin olduğu ortamlarda deprem gibi dinamik yükler oluştuğunda 'sıvılaşma' dediğimiz olay meydana gelmekte bu da üstündeki yapıya büyük zarar verebilmekte. Taşıma gücü düşük olan zeminlerimize bu yöntemi yaparak, taşıma gücü daha iyi zemin elde edebiliyoruz. Böylece üzerine gelen yapıları daha emniyetli şekilde taşıyabilecek niteliğe getiriyor ve kullanılmayan taşıma gücü zayıf zeminleri de kullanılabilir hale getirip oraya yapı inşasına müsaade edilebiliyor." Doç. Dr. Oltulu da plastik malzemelerin inşaat mühendisliğinde kullanılmasına yönelik başladıkları projelerinin patent tesciliyle nihayetlendiğini, bu yöntemin yapı malzemesinde çimentolu harçlarda da kullanımı ve harçların mekanik performanslarının iyileştirilmesi üzerine çalışma ve patent başvurularının bulunduğunu söyledi. Mühendis Buzdağlı da Prof. Dr. Zaimoğlu ile konu üzerinde yüksek lisans çalışması gerçekleştirdiklerini anlatarak, "Literatüre yeni bir uygulama örneği kazandırdık. Patent alıp tescillenmesi sonucu da konu ile ilgilenen araştırmacılara sonraki çalışmalar için ilham kaynağı olacak." diye konuştu.
Haber Merkezi
ABDULVAHİT GÜRASLAN
