Zonguldak'ta yer bilimciler için 16 ayrı işlemi tek bir uygulamada gerçekleştirerek heyelanlarda erken uyarı yapabilecek, depremlerde hasar tespit ve zarar azaltma çalışmalarında kullanılabilecek radar uydu görüntülerini işleyen yazılım geliştirildi.
Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi (BEUN) Mühendislik Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, ekibi ve proje ortaklarıyla üniversitenin Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) desteğiyle hayata geçirilen "Sentinel-1" adlı yazılım, radar uydularından elde edilen verileri analiz ederek deprem, heyelan ve çeşitli yer hareketlerini detaylı biçimde takip edebiliyor. Geliştirilen sistem sayesinde, afet riski taşıyan bölgelerde erken teşhis ve müdahale imkanları artarken, kaçak yapılaşma ve yeryüzeyindeki değişimler de hassas biçimde tespit edilebilecek. Zonguldak BEUN Rektörü Prof. Dr. İsmail Hakkı Özölçer, gazetecilere, Kutoğlu ve ekibi tarafından geliştirilen yazılımın, radar uydularından elde edilen yer hareketi verilerini tek bir programda işleyerek büyük kolaylık sağladığını söyledi. Sistem sayesinde uzman olmayan kişilerin dahi karmaşık analizleri rahatlıkla yapabileceğini belirten Özölçer, programa inançlarının tam olduğunu, ülkenin hizmetine kullanılabilmesi için gerekli desteği verdiklerini ifade etti. Özölçer, programla deprem fay hatları ve heyelanların takip edilebileceğini aktararak, şöyle devam etti:
"Belki heyelanlar daha önceden tahmin edilebilecek. Depremler ve fay hatlarıyla ilgili ayrıntılı çalışmalar daha rahat yapılabilecek. Zamandan tasarruf ve ekstra pek çok işten tasarruf edilmesini sağlayan bir program. Ülkemize ve milletimize hayırlı olsun. İnşallah şu an sunucularımız üzerinde çalışan program daha sonra farklı alternatiflerle de sunulabilir. Bizim sunucularımıza girip çalışmak isteyen tüm bilim adamları veya başka kişiler bunu kullanabilecek. Radar uydularını işleyip, dünyanın herhangi bir yerindeki yer hareketlerini tespit edebilecekler. Bu da hepimiz için bir fayda sağlıyor."
"TÜM BÖLGELERİ YER BİLİMCİLERİMİZİN ÇALIŞMASINI MÜMKÜN HALE GETİRDİK"
Kutoğlu, radar uydularının sunduğu büyük veri setlerinin işlenmesinin son derece karmaşık ve zahmetli bir süreç olduğuna dikkati çekerek, jeolojik afetlerin ortaya çıkarılması, erken uyarı yapılabilmesi, zarar azaltma çalışmaları ile aktif fay hatları ve aktif heyelanların belirlenmesi gibi çalışmaların günümüzün en ileri teknolojisi olan radar uydularıyla gerçekleştirilebildiğini anlattı.
Radar uydularının verilerinin işlenmesinin kolay bir çalışma olmadığını belirten Kutoğlu, bunun dünyada az sayıda bilim insanı tarafından gerçekleştirilebildiğini, prosesinin son derece zahmetli olduğunu ve arka planda çok sayıda programın oluşturulup değerlendirilmesi gerektiğini kaydetti.
Kutoğlu, yazılım sayesinde 2014 yılından itibaren günümüze kadar radar uydu görüntülerini alarak, arka planda 16 ayrı yazılımı birleştirerek, otomatik şekilde görüntüleri değerlendiren yazılım ortaya çıktığını anlatarak, şunları kaydetti: "Tüm bölgeleri yer bilimcilerimizin çalışmasını mümkün hale getirdik. Burada çalışacağınız bölgeyi belirleyip geometrik olarak seçiyorsunuz ondan sonra hangi tarihler arasında görüntüyü işlemek istiyorsanız onu seçiyorsunuz. Daha sonra bir butona basıyorsunuz yazılım çalışmaya başlıyor. Bu seçtiğiniz bölgenin büyüklüğüne ve zaman aralığına bağlı olarak arka planda görüntüleri uzay ajansları indiriyor. Bu görüntüler gigabayt boyutunda. Bunları indirdikten sonra arkada otomatik olarak adım adım 16 ayrı program çalışıyor ve en sonunda seçtiğimiz bölgedeki yer hareketlerine zaman serisi olarak gösterilmesi mümkün oluyor."
Bu çalışmanın zarar azaltma stratejilerinin geliştirilmesine önemli katkı sunduğunu vurgulayan Kutoğlu, "Program sunucularımız üzerinde kurulu durumda. Aslında internet üzerinden de çalıştırılabiliyor ama tüm kullanıcılara internet üzerinden uygulamayı açtığımız zaman bizim sunucularımız üzerinde çok büyük bir yoğunluk açacağından çalışmak isteyen araştırmacılarımıza şu anda üniversitemiz içerisinden gelip faydalanabilirler." ifadelerini kullandı.
Haber Merkezi
ABDULVAHİT GÜRASLAN
