Binghamton Üniversitesi liderliğinde yapılan yeni bir araştırmaya göre, tarımsal yoğunlaşma öne sürülen nedenler listesinin başında geliyor ancak birbiriyle bağlantılı ve etkileşim halinde olan birçok başka faktör de bu süreçte rol oynuyor.
Böcek popülasyonlarının 30 yıldan kısa bir süre içinde %75 oranında azaldığını ortaya koyan 2017 tarihli endişe verici bir araştırmanın da etkisiyle böceklerin azalması üzerine yapılan araştırmalar son yıllarda büyük bir ivme kazandı Bu durum, bilim insanlarının soruna yönelik farklı nedenler öne sürdüğü sayısız makalenin yayınlanmasına yol açtı. Araştırmacılar, BioScience dergisinde yayınladıkları çalışmada bilim camiasının bu konudaki görüşlerini daha kapsamlı bir şekilde anlamak için böceklerin azalmasına dair 500'den fazla hipotez içeren 175'ten fazla bilimsel derlemeyi analiz etti.[1] Bu bilgileri kullanan ekip, arıcılıktan kentsel yayılmaya kadar tüm açıklamaları kapsayan 3.000 olası bağlantıdan oluşan bir ağ oluşturdular. Makalenin baş yazarı ve Binghamton'da doktora sonrası araştırmacı olan Christopher Halsch şöyle anlatıyor: Herkesle tek tek konuşup fikirlerini almak gerçekten zor. Bu yüzden 600 kişiyi bir odaya toplamak yerine, tüm derleme ve meta-analiz makalelerini okumak gibi bir yol izlemeye karar verdik. Amacımız bu makaleleri okuyup nedensel ilişkileri ortaya çıkarmaktı. "Tarım kirliliğe, kirlilik de böcek popülasyonunun azalmasına yol açar." gibi. Ardından hangi fikirlerin daha sık birbirine bağlandığını ve hangi stres faktörlerinin en sık temel nedenler olarak görüldüğünü görmek için bunlardan devasa bir ağ inşa ettik. Olası bağlantıların devasa listesini inceleyen araştırmacılar, arazi kullanımındaki değişiklikler ve böcek ilaçları gibi sorunlar aracılığıyla, böceklerin azalmasındaki en güçlü bağlantının tarımsal yoğunlaşma olduğu sonucuna vardı.
İKLİM HAYVANLARIN DAVRANIŞLARINI DEĞİŞTİRİYOR
Ekip etkenleri sıralamanın tek başına yeterli olmadığını belirtiyor. Sistemler birbirine bağlı ve birbirini etkiliyor. Örneğin, iklim böceklerin azalmasında bir etken olabilir ancak aşırı yağış, yangın ve sıcaklık gibi iklim şemsiyesi altındaki tekil etkenler de diğer etkenleri etkileyebiliyor. Bu, son derece bağlantılı ve karmaşık bir ağ oluşturuyor. Yine de pek çok fikir gözden kaçabiliyor. Örneğin Uluslararası Doğa Koruma Birliği'nde böcekleri korumak için dikkate alınması gereken tüm potansiyel tehditlerin bir listesi bulunuyor. Ancak konu ile ilgili son zamanlardaki literatürde bunların çoğundan bahsedilmiyor. ABD'de kelebeklerin %20 oranında azaldığını gösteren yakın tarihli bir çalışmanın parçası olan Biyolojik Bilimler Yardımcı Doçenti Eliza Grames, bu durumu şöyle özetliyor: Makalelerin hiçbiri doğal afetlerden bahsetmiyor. Hiçbir makale insan müdahalelerinin etkilerini ya da savaşın böcekler veya demiryolları üzerindeki etkilerini incelemiyor. Yani genel olarak biyoçeşitliliğe tehdit oluşturduğunu bildiğimiz büyük alanlar var ancak literatür çok daha mekanistik olan daha spesifik konuları araştırmak yerine birkaç büyük stres faktörüne odaklanıyor. Araştırmacılar, son literatürdeki yanlılıkları da belirledi. Örneğin en dikkat çeken böcek biyoçeşitliliğinin büyük azınlığını oluşturmalarına rağmen arılar ve kelebekler gibi "popüler" ve "karizmatik" türlere daha çok odaklanılmıştı. Grames, şöyle anlatıyor: İnsanlar, arılar ve kelebekler gibi tozlayıcılara çok fazla odaklandıkları için diğer böcekleri korumak için ne yapmamız gerektiğini belirleme konusunda geride kalıyoruz. Halsch ise bu yanlılığın nedenini şöyle anlatıyor: İklim Değişimi, Antarktika'da Yaşayan İmparator Penguenlerin Üreme Davranışlarını Değiştiriyor! Arılar tarımsal olarak önemli olduğundan insanlar onları daha çok önemsiyor. Bu nedenle arılar üzerine yapılan araştırmalara daha kolay kaynak bulunabiliyor. Eğer arılar üzerine araştırma yapmayı önceliklendirirseniz, arılar hakkında daha fazla şey öğrenirsiniz. Araştırmacılar, böcekleri korumanın yalnızca tekil etkenleri yönetmekle değil, sistemlerin çok yönlü bir yaklaşımla ele alınmasıyla sağlanabileceğini vurguluyor. Halsch, şöyle bitiriyor: Makalede anlatmaya çalıştığımız en önemli konulardan biri, sadece belirli böcek türlerine veya belirli stres faktörlerine dayalı, aşırı yanlı bir şekilde uygulanacak önlemlerin birçok böcek türünü de olumsuz etkileyebilecek olmasıdır. Eğer arılar ve kelebeklere çok fazla odaklanırsak böcek türlerinin çoğunluğunu gözden kaçırmış oluruz.”
Haber Merkezi
ABDULVAHİT GÜRASLAN
